โรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผล ( Non – ulcer dyspepsia)

        ในปัจจุบันนี้ผมสังเกตุเห็นหลายคนมีอาการปวดท้องเรื้อรัง  เป็นมานานแล้ว  ไปหาหมอแต่ก็ไม่หายขาดเสียที  เลยไปศึกษาข้อมูลดูพบบทความนี้มีประโยชน์ จึงเอามาเผยแพร่ โดยเฉพาะท่านที่รับประทานอาหารไม่ค่อยเป็นเวลา  ทำงานหนัก มีอาการเครียด บางครั้งไปหาหมอก็ไม่ทราบสาเหตุเสียทีว่าเป็นอะไร กว่าจะทราบก็หมดไปหลายตังค์  เอาล่ะครับเข้าเรื่องกันเลยดีกว่า

คนทั่วไปมักจะเข้าใจว่าอาการปวดท้องหรือไม่สบายในท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่โดยเฉพาะที่มีอาการเป็นเรื้อรังมานานว่าเป็นโรคกระเพาะอาหาร ซึ่งมักคิดว่าเป็นแผลในกระเพาะอาหารแท้จริงแล้วอาการปวดท้องอาจเกิดจากโรคอื่นๆ ภายในช่องท้องอีกมากมาย เช่น โรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผล โรคระบบทางเดินน้ำดี โรคตับอ่อน เป็นต้น โรคกระเพาะอาหารเป็นกลุ่มโรคที่พบบ่อย ที่สำคัญได้แก่ โรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผลหรือโรคกระเพาะอาหารอักเสบ โรคแผลในกระเพาะอาหาร           เมื่อดูคนไข้ที่มาโรงพยาบาลด้วยเรื่องโรคกระเพาะอาหาร จะพบว่าผู้ป่วยอาจมาด้วยเรื่องอาการปวดท้องเรื้อรังเป็นๆ หายๆ หรือรู้สึกไม่สบายในท้องบริเวณลิ้นปี่ บางคนอาจมีอาการอืดแน่นท้อง แสบลิ้นปี่ มีเรอแน่น คลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วยได้ เมื่อดูสาเหตุของโรคจะพบว่าข้อมูลจากโรงพยาบาลศิริราชแสดงให้เห็นว่า ผู้ป่วยที่มาโรงพยาบาลด้วยเรื่องปวดท้อง ไม่สบายในท้องบริเวณลิ้นปี่จำนวนเกือบ 3 พันราย มีสาเหตุมาจากโรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผลหรือโรคกระเพาะอาหารอักเสบประมาณ 62 % เป็นโรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก 21 % เป็นโรคหลอดอาหารอักเสบจากกรดไหลย้อน 5 % มะเร็งกระเพาะอาหารประมาณ 2 % และที่เหลือเป็นโรคอื่นๆอีก 9.8 % อาทิ โรคนิ่วในถุงน้ำดี , โรคเกี่ยวกับตับอ่อน เป็นต้น  จะเห็นว่าปัญหาของโรคกระเพาะอาหารนั้นส่วนใหญ่เป็นโรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผลหรือโรคกระเพาะอาหารอักเสบเป็นส่วนใหญ่ จึงมีความน่าสนใจที่จะมาทำความรู้จักกับโรคนี้ว่าเป็นอย่างไร โรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผลหรือโรคกระเพาะอาหารอักเสบ คนไข้ในกลุ่มนี้อาจจะมีอาการปวดจุกแน่นท้อง ไม่สบายท้อง อืดแน่นท้อง เรอ ย่อยลำบาก แสบยอดอก คลื่นไส้ โดยอาการอาจจะสัมพันธ์หรือไม่สัมพันธ์กับมื้ออาหารก็ได้ โดยมีอาการเรื้อรังเป็นมานาน อาการเป็นๆ หายๆ บางรายอาจจะรู้สึกว่าอาการดีขึ้นเอง หรือดีขึ้นหลังได้ยาลดกรด บางรายจะมีอาการคล้ายผู้ป่วยที่เป็นโรคแผลในกระเพาะอาหาร โดยผู้ป่วยในกลุ่มนี้อาจมีอาการได้ดังต่อไปนี้ - ปวดหรือจุกแน่นท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่ หรือ หน้าท้องช่วงบน เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด อาจเป็นเวลาท้องว่าง หรือเวลาหิว อาจมีอาการเป็นเฉพาะบางช่วงเวลาของวัน - อาการปวดแน่นท้อง อาจจะบรรเทาได้ด้วยอาหารหรือยาลดกรด - อาการปวดมักจะเป็นๆ หายๆ โดยมีช่วงเว้นที่ปลอดอาการค่อนข้างนาน เช่น อาจปวดอยู่ 1-2 สัปดาห์ แล้วหายไปหลายเดือนจึงกลับมาปวดอีก - ส่วนใหญ่มักจะไม่ปวดแน่นท้องกลางดึกหลังจากที่หลับไปแล้ว - อาจจะมีอาการสัมพันธ์กับความเครียด - แม้จะมีอาการเรื้อรังเป็นปี สุขภาพโดยทั่วไปจะไม่ทรุดโทรม - โรคนี้จะไม่กลายเป็นมะเร็ง แม้จะเป็นๆ หายๆ อยู่นานกี่ปีก็ตาม โดยทั่วๆไป ผู้ป่วยจะมีสุขภาพดี ไม่ควรมีอาการของการเสียเลือด เช่น อาเจียนเป็นเลือด ถ่ายดำ น้ำหนักลด ปวดท้องรุนแรง หรือมีไข้ สาเหตุของโรค ในปัจจุบัน เรายังไม่ทราบสาเหตุของโรคที่แท้จริงเชื่อว่าอาจเกิดได้จากหลายปัจจัย โดยเฉพาะในกลุ่มที่เป็นเรื้อรัง คือ 1. การบีบตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม 2. ความไวของกระเพาะอาหารและลำไส้เปลี่ยนแปลงไป 3. มีสิ่งกระตุ้นจากภายนอก อาทิ อาหาร, ยา เป็นต้น 4. เชื้อแบคทีเรียที่มีชื่อว่า เฮลิโคแบกเตอร์ ไพลอรี่ 5. สภาวะจิตใจ เช่น ความเครียด โรคกระเพาะอาหารอักเสบ เป็นการอักเสบของเยื่อบุด้านในกระเพาะอาหารทั้งหมด หรือบางบริเวณเท่านั้น แบ่งเป็น 1. โรคกระเพาะอาหารอักเสบชนิดเฉียบพลัน หมายถึง โรคที่เป็นในระยะสั้นๆ ไม่เกิน 1-2 สัปดาห์ก็หาย อาการสำคัญคือ จะปวดท้องหรือจุกแน่นบริเวณใต้ลิ้นปี่ มักเป็นเวลากินอาหาร หรือหลังอาหารเล็กน้อย คลื่นไส้อาเจียน ในรายที่รุนแรง จะมีอาเจียนเป็นเลือดหรือถ่ายอุจจาระสีดำได้ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย สาเหตุที่พบบ่อย คือ จากอาหารเป็นพิษ พิษสุรา และจากยาที่มีฤทธิ์ระคายเยื่อบุกระเพาะอาหาร เช่น ยาแอสไพริน และยาแก้โรคกระดูกและข้ออักเสบ 2. โรคกระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง หมายถึง โรคที่เป็นนานเป็นเดือนหรือเป็นปี ผู้ป่วยโรคนี้มักจะมีอาการของโรคเป็นแบบเรื้อรัง เป็นๆ หาย ๆ การใช้ยาจะช่วยอาการให้ดีขึ้นในผู้ป่วยบางราย บางรายแม้ไม่ได้ใช้ยาอาการก็ดีขึ้นเอง แต่ไม่พบการเกิดโรคร้ายหรือโรคอื่นๆแตกต่างไปจากคนปกติทั่วๆไป หลักการปฏิบัติตัว พึงระลึกไว้เสมอว่า โรคกระเพาะอาหารที่ไม่มีแผลหรือโรคกระเพาะอาหารอักเสบ เป็นโรคเรื้อรัง เป็นๆ หายๆ มักไม่หายขาดตลอดชีวิต ผู้ป่วยอาจมีความจำเป็นต้องใช้ยาบางช่วง หรือใช้ยาติดต่อกันเป็นระยะเวลานานๆ บางรายอาจใช้ยาตามอาการที่มีหรืออาจกินยาเป็นเวลาหลายๆปี โดยทั่วไปแพทย์จะให้ยาผู้ป่วยเป็นเวลา 2-4 สัปดาห์แล้วติดตามดูอาการ ร่วมกับการแนะนำการปฏิบัติตัว ซึ่งอาจจะช่วยลดอาการได้ดังต่อไปนี้ - กินอาหารอ่อน ย่อยง่าย - กินอาหารตรงตามเวลาทุกมื้อ - กินอาหารจำนวนน้อยๆ แต่กินให้บ่อยมื้อ ไม่ควรกินจนอิ่มมากในแต่ละมื้อ - หลีกเลี่ยงอาหารเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด สุรา  - งดสูบบุหรี่ - งดการใช้ยาแก้ปวด แอสไพริน และยาแก้โรคกระดูกและข้ออักเสบทุกชนิด - ผ่อนคลายความเครียด กังวล พักผ่อนให้เพียงพอ - กินยาลดกรด หรือยารักษาแผลกระเพาะอาหาร - ถ้ามีอาการของภาวะแทรกซ้อน ต้องรีบไปพบแพทย์ ขอให้กำลังใจสำหรับการปฏิบัติตัวและอวยพรให้ว่างเว้นจากอาการของโรคกลุ่มนี้หรือไม่ก็มีโอกาสน้อยที่สุดครับ ขอขอบคุณที่มาของบทความ                                                                                      นพ.สมชาย ลีลากุศลวงศ์ ศูนย์ระบบทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลธนบุรี